Wsie niwowe
Całkowicie odmiennie przedstawiało się rozplanowanie wsi niwowych, organizowanych zwykle na obszarze już istniejącej wsi. Schemat tego typu wsi podporządkowany był ściśle wymogom najdoskonalszej wtedy gospodarki rolnej, opartej na trójpolowym systemie upraw i na orce pługiem
...
Przy zakładaniu wsi niwowych, likwidowano istniejące gospodarstwa oraz scalano ich grunty. Następną czynnością było wyodrębnienie gruntów rolnych o obszarze możliwie zwartym i regularnym. Cały obszar pól uprawnych dzielono na trzy równe części - niwy. W każdej niwie wyznaczono dla każdego osadnika jedną "rolę", ciągnącą się przez całą niwę. Po zorganizowaniu wsi, wszystkie gospodarstwa zobowiązane były do jednakowych i równoczesnych upraw wszystkich ról w obrębie jednej niwy. Spowodowane to było tym, że między żniwami i orką na niwach wypasano wspólnie bydło całej wsi. W środku wsi wydzielono odrębną niwę mieszczącą zagrody, zabudowania dworskie, kościół, karczmę i inne obiekty wiejskie. Niwa ta, o stosunkowo ograniczonym obszarze, otoczona była przez pozostałe trzy niwy uprawne.
http://tiny.pl/5tbt

Open-field system: basic community organization of cultivation in European agriculture for 2,000 years or more. Its best-known medieval form consisted of three elements: individual peasant holdings in the form of strips scattered among the different fields; crop rotation; and common grazing. Crop rotation was by the two-field system (q.v.) in the earlier age and by the three-field system
http://tiny.pl/5tb7

http://tiny.pl/5tb9
http://tiny.pl/5tbw

However, during the early part of the Middle Ages, much of England was farmed according to a two-field system, while towards the end of the Middle Ages, many villages transferred to a three-field system. An example of open-field farming still survives at Laxton in Nottinghamshire.
The villagers would leave one of these fields fallow each year, allowing the sheep and cattle to graze the land so that the soil could recover its fertility. On the other two, wheat (for bread), barley (for beer), oats, or other crops such as peas or beans could be grown in a simple rotation.
http://www.tiscali.co.uk/reference/encyclopaedia/hutchinson/...

http://tiny.pl/5tv3
http://tiny.pl/5tbh